Του Ορφέα Μπετση
Ενώ είναι σε φάση ολοκλήρωσης οι εργασίες εξ ολοκλήρου ανακατασκευής της ογκώδους στέγης στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής στην Ενορία του Χλωμού που σεμνύνεται, με την άμεση φροντίδα και έμπρακτη υποστήριξη του Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ. κ. Αναστασίου, θα πρέπει να υπογραμμιστούν ιδιαίτερες πτυχές και διαστάσεις της. Αφενός ότι για άλλη μια φορά ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος βρίσκεται αρωγός και ξεπερνώντας δυσκολίες της εποχής σε ότι αφορά τα οικονομικά, επιβραβεύει την πρωτοβουλία της τοπικής κοινότητας των πιστών. Αφετέρου δε την βαθιά αγάπη για τη γενέθλια γη και τις ιστορικές ρίζες των κατοίκων.
Θα πρέπει κανείς να γνωρίζει τις πραγματικές συνθήκες της οδικής υποδομής και το δύσβατο της περιοχής των χωριών του Πωγωνίου που βρίσκονται στην επικράτεια της Αλβανίας για να μπορέσει να κατανοηθεί η δυσκολία του εγχειρήματος.
Η βαθιά πίστη που ενέπνευσε τους αιώνες και δημιούργησε τα κοσμήματα αυτά από πλευράς αρχιτεκτονικής σύνθεσης και εσωτερικού διάκοσμου είναι η ίδια αυτή που μαρτυρά και την επιμονή, υπό συνθήκες μαζικής μετανάστευσης και δημογραφικής αποψίλωσης της περιοχής, για τη συντήρηση τους.
Τα προηγούμενα χρόνια οι πιστοί της Ενορίας της Αγίας Παρασκευής στο Χλωμό επιλήφθηκαν της ανάγκης για την αντικατάσταση της στέγης του Ναού τους, ως βασική επέμβαση για την διάσωση και αποκατάσταση του.
Στην περίοδο του αθεϊστικού διωγμού και παρότι είχε χαρακτηριστεί διατηρητέο κτίσμα ο Ναός είχε μετατραπεί σε αποθήκη του κρατικού συνεταιρισμού και η χρόνια εγκατάλειψη επεμβάσεων είχε συνέπειες στην κτιριολογική επάρκεια.
Το μέγεθος της εργασίας ωστόσο ξεπερνά κατά πολύ τις αντικειμενικές δυνατότητες της τοπικής κοινότητας των πιστών σε ότι αφορά τόσο τη διεκπεραίωση των διαδικασιών αδειοδότησης, την οργάνωση των εργασιών και άλλο τόσο την αντιμετώπιση της οικονομικής δαπάνης.
Με την παρότρυνση του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου και την εξασφάλιση της ανάλογης χρηματοδότησης τους τελευταίους μήνες πραγματοποιείται η εργασία αναστήλωσης.
Ας αναφερθεί ενδεικτικά ότι η στέγη είχε τύχει τελευταίας και πιο πρόσφατης επέμβασης το 1923, 100 χρόνια πριν, η διαδρομή απ’ το Αργυρόκαστρο με ειδικό όχημα διαρκεί πλέον των 2 ωρών και το ύψος της κορυφής της είναι 24μ. Οι διαστάσεις στην κάτοψη του Ναού είναι 20μΧ15μ.
Η στέγη ανακατασκευάζεται εξ ολοκλήρου με όλες τις απαιτούμενες προδιαγραφές και συνδυάζει επικάλυψη με κεραμίδια και σχιστόπλακα ενώ τα τμήματα στις κόγχες του Ιερού, του υπόστεγου χαγιατιού στο πρόπυλο και οι φωταγωγοί στην κυρίως στέγη απαιτούν ειδικές κατασκευαστικές τεχνικές.
Ιστορικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία του Ναού
Στη θέση προϋπάρχοντος ναού της Αγίας Παρασκευής, στο κέντρο του οικισμού του Χλωμού του Κάτω Πωγωνίου, στη σημερινή του μορφή και διαστάσεις ο υφιστάμενος Ναός κατασκευάστηκε το 1857, πρωτοβουλία των εν ξενιτειά ευρισκομένων Χλωμιωτών και από συνεργεία των περίφημων τεχνητών των μαστοροχωρίων της Κόνιτσας, Βούρμπιανης εν προκειμένω. Πρόκειται για ένα αρχιτεκτόνημα μοναδικό τόσο σε ότι αφορά στις ογκώδεις διαστάσεις του, αλλά και της σύνθεσης της οροφής του, του φέροντος οργανισμού και των κατασκευαστικών τεχνικών που εφαρμόστηκαν.
Ανάλογης αξίας μαρτυρείται και ο εσωτερικός διάκοσμος και ο εξοπλισμός του Ναού που εν τούτοις ελάχιστα αλλά ενδεικτικά διασώζεται. Η υπεξαίρεση στα χρόνια του διωγμού σπουδαίων κειμηλίων, ιερών εικόνων και όχι μόνο, και λεηλασία τη δεκαετία 2000 στερούν το Ναό από μεγάλης λατρευτικής, ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας αντικείμενα.
Ειδικά να αναφερθεί ότι στο Νότιο κλίτος και στο χώρο του Ιερού Βήματος είχε διαμορφωθεί Παρεκκλήσιο αφιερωμένο στην Υπεραγία Θεοτόκο καθώς οι εν Κωνσταντινοπόλει ευρισκόμενοι κάτοικοι του Χλωμού είχαν αγοράσει από υπηρετούντα εκεί Άγγλο διπλωματικό την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας – Μεγάλη Χάρη.
Στο εσωτερικό του Ναού τόσο στην κεντρική κόγχη του Ιερού όσο και σε τρούλους της οροφής διασώζονται τοιχογραφίες των Χλωμιωτών αγιογράφων Σταύρο και Θεοδόσιο Γιούση που ανέπτυξαν σπουδαία δραστηριότητα στην περιοχή και όχι μόνο.
Το Υδραγωγείο
Η εν λόγω παρέμβαση για την αναστήλωση του Ιερού Ναού της Αγίας Παρασκευής στο Χλωμό έρχεται στη συνέχεια προηγούμενης πρωτοβουλίας του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου για την υποστήριξη της τοπικής κοινότητας των κατοίκων. Συγκεκριμένα και πάλι υπό τις συνθήκες της οικονομικής κρίσης, το καλοκαίρι το 2012 ανταποκρινόμενος σε σχετικό αίτημα των αρχών της περιοχής υλοποιήθηκε έργο υδροδότησης της κοινότητας. Στην ουσία πρόκειται για κατασκευή υδραγωγείου που για πρώτη φορά μετέφερε επαρκή ποσότητα πόσιμου νερού στο χωριό. Κατασκευάστηκε προς τούτο ειδική γραμμή με τις ανάλογες τεχνικές απαιτήσεις και προδιαγραφές από πηγή ύδατος απόστασης πλέον των 5χλμ. Επιπροσθέτως και η δεξαμενή αποθήκευσης και διανομής νερού για το σύνολο των οικογενειακών νοικοκυριών.
Το εν λόγω έργο πέραν του ότι αποτελεί έμπρακτη χειρονομία βελτίωσης των συνθηκών για τους κατοίκους – ειδικά τους θερινούς μήνες όπου η κοινότητα αποκτά ζωή – ενισχύει ουσιαστικά την προσπάθεια ώστε τα ιστορικά χωριά της περιοχής του Πωγωνίου να παραμείνουν ενεργά και μάρτυρες της ιστορικής διαδρομής της περιοχής.